Tüketicinin maddi durumu bozuldu ama umudu zaten yoktu

Pandemi sürecinde tüketicinin maddi durumu bozulsa da morali zaten iyi olmadığı için güvende aşırı bir düşüş olmadı.

PAYLAŞ
Kocaeli Zirve - Kocaeli Zirve

Devletin istatistik kurumu her ay belli hanelerin ekonomik durumuna ilişkin anket yapıyor. Böylece ülkedeki tüketici güven endeksini belirliyor. Söz konusu anket hanehalklarının maddi durumlarını, tüketim eğilimlerini ve geleceğe yönelik beklentilerini içeriyor. Pandemi sürecinde ekonomi mart ve nisan aylarında ani duruş yaşadı. Mayısta hafif kıpırdanma, haziranda da normalleşme adımları geldi. Pandemi nedeniyle kapanıştan önce yapıldığı için tüketici güveni martta 1.7 arttı. Tam kapanışın olduğu nisanda yüzde 5.8 düştü. Mayısta ise yüzde 8.5 ve dün açıklanan son veriye göre haziran yüzde 5.2 arttı.

GÜVEN 21 AYDIR KÖTÜ

Tüketici güveni hep bir önceki aya göre ölçülüyor. Endeks son iki aydaki artışla 62.6 seviyesine geldi. Bu düzey geçen yıl ekonominin küçülme döneminden çıkmaya başladığı nisan ayındaki 63.5'ten sonraki son 14 ayın yüksek seviye oldu. Ancak tüketicinin ekonomiye güveni geri geldi diyemiyoruz çünkü endeks 100'ün altında her seviyede kötümser. Türkiye'deki hanehalkları genellikle kötümser. Yani endeksin 100'ün üzerinde olduğu pek görülmedi. Bu yüzden geçen yıl değerlerine bakınca ancak 70 endeks değeri ve üzerinde tüketicinin harcama ve gelir eğiliminin arttığını söyleyebiliyoruz. Endeksin 2018'in Ekim ayından beri 60 puan ve altında olduğu görülüyor. Buna göre tüketicinin güveni 2018'in Ağustos ayında yaşanan kur şokundan beri düzelmedi.

HANELER: İŞSİZLİK AZALACAK

Anketin alt sorularına ilişkin, pandemi aylarını kapsayan (mart ayını anket önceden yapıldığı için dışarıda bırakıyoruz) nisan, mayıs ve haziran aylarına baktığımızda ilginç sonuçları ortaya çıkıyor. Örneğin hanenin gelecek 12 aylık dönemde maddi durum beklentisi nisanda yüzde 7.8 düştükten sonra mayısta yüzde 9.3 ve haziranda yüzde 0.8 arttı. Yine gelecek 12 ayda genel ekonomik duruma ilişkin beklenti nisanda yüzde 1.1 düştükten sonra mayısta yüzde 9.5, haziranda yüzde 4.5 arttı. Bu endeks 85.5'e yükselerek tüketicinin ekonominin toparlanmasını beklediğini ortaya koydu. Nitekim buna paralel olarak; işsiz sayısı beklentisinde nisandaki yüzde 6.7'lik düşüşten sonra mayısta yüzde 2.9 ve haziranda yüzde 12.2 artış oldu. Bu endeksin artması hanelerin işsizlikte azalma olacağı beklentisinde olduğunu gösteriyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın bu ay içerisinde açıklanacağını duyurduğu istihdam kalkanı paketinin bu hızlı artışta etkili olduğu söylenebilir. Çünkü bundan önceki aylarda endeksteki artışlar ılımlı düşüşler ise sertti.

KREDİLER İŞTAHI ARTIRDI

Haneler hem mayıs hem haziranda dayanıklı tüketim malı almak için dönemin uygun olduğunu belirtmişler. Haziran endeksine göre, geçen üç aya göre gelecek üç ayda yarı dayanıklı tüketim malı almak için de ortamın iyi olduğu görülüyor. Ancak daha önce 100'ün üzerinde seyreden bu endeks değerinin nisan, mayıs ve haziranda 100 eşik değerinin altında kaldığı görülüyor. Haneler gelecek 12 ayda dayanıklı tüketim malı harcaması konusunda da son iki aydır olumlu görüş belirtmişler. Ancak endeks değeri 93.2 ile zayıf bir yerde. Daha önceleri 98'i aştığı görülüyor. Fakat konut ve otomobil alımına ilişkin üç endeksteki hızlı artışlar bu alanlarda tüketim eğiliminin olduğunu gösteriyor. Buna göre hanelerin önümüzdeki 12 ayda otomobil alma ihtimali nisanda yüzde 30'lar düzeyinde düştükten sonra, mayısta yüzde 25, haziranda yüzde 24 arttı. Yine konut tamiratı ve alımına ilişkin endeks sırasıyla nisanda yüzde 39 ve 28 düştükten sonra; mayıs ve haziranda yine sırasıyla yüzde 31.7 ve 26, yüzde 2.9 ve 48.7 arttı. Bunda konut ve otomotiv kredi kampanyalarının etkili olduğu aşikar.

BORÇLANMA İHTİYACI AZALDI

Genel olarak bakıldığında hanelerin geleceğe yönelik beklentilerinin güven endeksini artırdığı görülüyor. Şimdi gelelim tablonun arka yüzüne haneler geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde ücretlerde düşüş bekliyor. Üstelik bu olumsuz beklenti marttan beri sürüyor. Şubatta 97'nin üzerinde olan endeks haziranda 93.8'e gerilemiş durumda. Haneler gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarında ise düzelme yani ucuzlama bekliyor. Endeks nisan ve mayısta düştükten sonra haziranda yüzde 5 artmış. Öncü veri olduğu için haziranda tüketici fiyatlarında bir iyileşme olduğu, bunun da hanelere yansıdığı görülüyor. Çünkü haneler geçen 12 aylık süreçte tüketici fiyatlarının durumuna ilişkin olumsuz görüş belirtmiş ve endeks değeri yüzde 11.7 düşmüş. Hanelerin gelecek üç ay içinde tüketim finansmanı için borçlanma ihtiyacı da haziranda yüzde 13 azaldı. Bu endeks nisanda yüzde 12.8 ve mayısta yüzde 3 artmıştı. Yani haneler geçimlerini sürdürmek için krediye başvuracaklarını belirtmişlerdi.

ANKET BİZE NE ANLATIYOR?

Haneler içinde bulundukları mali durumun haziranda da iyileşmediğini belirtmişler. Bu endeks nisanda yüzde 5.1 düştükten sonra mayısta yüzde 1.2 artsa da haziranda yüzde 2.1 düşüş kaydetti. Haneler son üç aydır mevcut durumun tasarruf etmek için uygun olduğunu düşünüyor. Bu endeks değeri son üç ayda mütevazı oranlarda da olsa arttı. Öte yandan gelecek 12 ayda tasarruf etme ihtimali nisanda yüzde 13.1 düşse de mayısta yüzde 18.5 ve haziranda yüzde 6.5 arttı. Bu endeks değeri 23'ün üzerine çıktı. Tüketici güven endeksine bazen kısa bir haber olarak yer veriyoruz ancak krizli dönemlerde hanelerin ekonominin gidişatına ve mevcut durumuna ilişkin görüşlerini yansıtması bakımından oldukça kritik bir endeks. Öyle ki seçim dönemlerinde bozuk bir tüketici güveni iktidar partisine oy kaybettirebiliyor. Bu anlamda tüketicinin gelecek 12 aya ilişkin beklentileri son iki aydır iyileşiyor olsa da mevcut durumun kötü olduğu endekse de yansımış. İyimser beklentiler genel güveni yukarı çekse de endeks tarihi dip seviyelerin biraz üzerinde bulunuyor.   Aydınlık

HABERİ PAYLAŞ:
BUNLARA DA BAKIN