Taşdemir, yeni yönetimden öz kaynaklara yönelmelerini istedi

Engin Taşdemir meclise sunduğu şerh raporunda şu açıklamaları yaptı:

KÖRFEZ BELEDİYESİ 2018 YILI KESİN HESABI ŞERH RAPORU

Sn Başkan, değerli meclis üyeleri, kıymetli konuklar hepinizi CHP grubu adına saygıyla selamlıyorum. 2018 Kesin hesap bütçesi ile ilgili görüşlerime geçmeden önce, Paylaşmanın, kardeşliğin ve dayanışma duygularının bir arada yaşandığı kutsal Ramazan ayının tüm insanlığa barış, huzur ve sağlık getirmesini temenni ediyorum. Geçtiğimiz günlerde yine maalesef ki terör saldırısında şehit düşen askerlerimiz oldu. Ulusumuzun başı sağolsun.

Öncelikle 2018 yılı kesin hesabı nı hazırlayan personel arkadaşlarımıza teşekkür ederim. Kesin hesaplar bir belediyenin 1 yıllık çalışmasını ortaya koyan teknik çalışmalardır. Dolayısıyla popülizm yapmadan konuyu teknik olarak incelememizde fayda var diye düşünüyorum. Bu vesile ile konuya rakamlar üzerinden baktığımızı özellikle bilginize sunmak istiyorum.

Personel Giderleri için 22.247.640 TL  harcama yapıldığı ve bunun bütçe gider oranının  % 11 olduğu, Sosyal Güvenlik Kurumlarına ödemeler için 3.336.571 TL harcama yapıldığı ve bütçe gider oranının % 1,3 olduğu, mal ve hizmet Alımları için 86.363.764 TL harcama yapıldığı ve bütçeye oranının % 35 olduğu, faiz giderleri için 2.352.494 TL harcama yapıldığı ve bütçeye oranının %0.9 olduğu cari transferler için 2.803.535TL harcama yapıldığı ve bütçeye oranının % 1,1 olduğu, sermaye transferleri için 96.636.450 TL harcama yapıldığı ve bütçeye oranının %40 olduğu, 245.000.000. TL lik bütçede tüm bu giderlerin karşılığında 225.113.334.9TL harcama yapıldığı oranın da 91,88 olduğu tespit edilmiştir.

Personel giderlerinde 23.810.605 TL, Sosyal Güvenlik Kurumlarına devlet primi giderlerinde 3.255.375 TL, Mal ve Hizmet Alım giderlerinde 62.472.400 TL, Faiz giderlerinde 3.000.000 TL, Cari transferlerde 3.300.742 TL, Sermaye Giderlerinde 119.133.000 TL sermaye transferlerinde 10.027.878 TL, Yedek ödeneklerinde 80.000 TL, Yedek Ödeneklerde ise 20.000.000 TL 2018 yılı içinde aktarma yapılmış 23.297.698,5 TL imha edilmiştir. Bu durum da bütçenin iyi hazırlanmadığı ilgili yönetmeliklere uyulmadığı son üç yılın verilerine uyulması gerekmesine rağmen gerekli çalışmalar yapılmadan oldu bitti yapılıp, yaz boz tahtasına döndüğü görülmüştür.

Mal ve Hizmet Alımlarındaki, bütçe tahmini ile gerçekleşme arasında 23.891.364 TL lik fark izah edilecek gibi görünmemektedir.

Körfez Belediyesini Konsolide bilanço rakamları üzerinden incelendiğinde; Belediyelerin dış denetimi Sayıştay tarafından yapılmaktadır. Bu denetimler temelde mali denetim ve uygunluk denetimi üzerine gerçekleştirilmektedir.

Sayıştay Başkanlığı tarafından belediyelerin denetimleri yapılmakla birlikte, konsolide belediye bilanço tutarları üzerinden bir inceleme yapılmadığı için, dikkatlerden kaçan önemli konularda Sayıştay raporlarında yer almamaktadır. Körfez Belediye konsolide bilançosuna ve mali hesaplarına baktığımızda dikkatimizi çeken ve bizleri yanıltan bazı kalemler olduğunu görmekteyiz.

Körfez Belediyesinin bütçe giderleri hesabı gerçeği yansıtmamaktadır.Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliğine göre nakit yetersizliği olduğu için ödenemeyen tutarlar bütçe emanetlerinde takip edilmektedir. Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliğinin 248 ve 250 inci maddelerine göre, nakit yetersizliğinden dolayı ödenemeyen giderlerin bütçe giderleri hesabına borç kaydı yapılarak muhasebeleştirileceği ifade edilmiştir.

Bütçe giderleri hesabının çalışması; yılı veya mahsup dönemi içerisinde nakit yetersizliğinden kaynaklı yapılamayan ödemenin yapılacağı, nakdin geleceği kurgusu üzerinedir. Körfez Belediyesinde gelir gerçekleşmeleri % 100 olmadığından, bütçe gelirine eşit olacak şekilde harcanan bütçe giderinin karşılığı bir nakit elde edilmemiş, elde edilmesi de o yıl için düşünülmemektedir. Yani, yılı nakit hareketlerini gösteren bütçe giderleri hesabı,  bütçe geliri gerçekleşmesinin düşük olmasından dolayı, belediye mali tabloları ve konsolide belediye tabloları bu yapısıyla gerçeğe uygun değildir.

Körfez Belediyesinde,2018 yılında ödeneği olan bir işin ihalesine çıkılmakta, 2018 yılında iş yaptırılmakta, ancak, nakit olmadığından, bütçe emanetlerine bütçe giderleri yapılmak suretiyle muhasebe kaydı yapılmaktadır. Alacaklı yükleniciye ödemesi ise 2019, 2020 veya 2021 yılında tahsil edilecek tutarlardan ödenmektedir. Bu sebeple yılı göstermesi gereken bütçe giderleri doğru olmayacak ve bu hata sonraki yıllara da artarak yansıyacaktır.

Körfez Belediyesinin tahsil edemediği alacaklarda düzenli bir artış var.Belediye gelirlerinin önemli bir kısmı tahakkuk ettirilmemekte ya da tahakkuk yapılmadan gelir kaydedilmiştir.

Doğrudan takibe alınan veya tahakkuk kaydı yapılanlardan takibe alınanlar ile tecilli ve tehirli alacaklarda ciddi bir artış gözlenmiştir.

2018 yılı Faaliyet Alacakları

12

FAALİYET ALACAKLARI  

14.387.864,50

120

GELİRLERDEN  ALACAKLAR 

274.312,65

121

GELİRLERDEN TAKİPLİ ALACAKLAR

12.960.929,01

122

GELİRLERDEN TECİLLİ VE TEHİRLİ ALACAKLAR

1.152.622,84

Yukarıdaki tablolara göre, Körfez Belediyesinin takipli alacakları ile tecilli ve tehiri alacakları, 2019 yılında artmıştır.

Faaliyet sonuçları tablosunda yer alan nakdi gider gerçekleşme tutarı ile mizandaki bütçe gideri arasındaki fark borcu yansıtmaktadır:Faaliyet sonuçları tablosu belediyelerin fiilen yaptıkları ödemelere göre oluşturulmaktadır.

Bütçe giderleri hesabındaki tutar, nakit yetersizliği nedeniyle ödenemeyen harcamaları da kapsadığından dolayı, Körfez Belediyesinin önemli miktarda nakit ve/veya kaynak gereksinime ihtiyaçları olduklarını ifade edebiliriz.

Belediyelere iş yapan firmaların hak edişlerinin ödenme süresi zaten bu durumu tüm çıplaklığıyla gösterir.

Belediyelerin olumlu faaliyet sonucu tutarları, bütçe emanetlerini dikkate almadığından gerçeği yansıtmamaktadır:Özel sektörde kar olarak ifade edilen kavram, kamu sektöründe olumlu faaliyet sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Faaliyet sonuçları tablosuna (Özel sektördeki karşılığı gelir tablosu) bakıldığında, 2018 yılında Körfez Belediyesinin beş yılda 87.298.781,94 TL. Ancak bu yazımızda da görüleceği üzere, nakit yetersizliğinden dolayı ödenemeyen tutarlar bütçe emanetleri hesabında takip edilmektedir. Bu şekilde yapılan takiplerde de yıllar itibarıyla ciddi artış gözlemlenmiştir.

Olumlu faaliyet sonucu elde eden, yani karlı olan belediyelerin borçlarının artmasının, bütçe emanetleri hesabının her sene yükselmesinin tek bir izahı bulunmaktadır. Olumlu faaliyet sonucu gerçeği yansıtmamaktadır.

2018 yılı bilançosuna bakıldığında yaklaşık 64.146.838,01 TL bütçe emanetlerinde kayıtlı borç olduğu görülmektedir.

Körfez Belediyesinin, gelir gerçekleşme seviyesi az olup ve yatırım yapmaya devam ettiği için, borç yükünü her yıl artırmıştır. Bu tespitlerle birlikte, şu sonuca varabiliriz.

Parti ayrımı yapmadan, bütçe gelir tahminlerine dayalı harcama yapılmasına imkan verildiği ve borçların yönetimine yönelik sağlam politikalar üretilmediği müddetçe, Körfez Belediyesinin üçüncü kişilere olan borçlarının artarak devam edeceğini öngörebiliriz. Buna engel olamaz isek, belediyelerin bu borcu genel bütçeye ve bağlı olarak vatandaşlara ilave yük getirecektir.

Körfez Belediyesinin Emlak vergisi üzerinden aldığı Kültür Payı 11.148.701,48 TL dir.

Bu pay Valilik hesabına aktarılması gerekirken aktarılmamıştır.

Kamu İhalelerinde ödenek olmadan ihaleye çıkılması mümkün değildir. 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde yer alan bu ilke, nakit durumuna değil, belediyelerde belediye meclislerince verilen tahmini gider bütçesi tutarlarına bakmaktadır.

Belediyeleri yakından takip edenler bilir, bütçe gerçekleşmeleri belediyelerde çok yüksek değildir, bütçe tahminlerine ulaşılamaz. Ama bu ulaşmama gelir bütçesi açısındandır

Körfez Belediyesinin bütçe gider yapısına baktığımızda, personel giderleri ve taşeron harcamaları gibi zorunlu giderlerin ödendiğini, diğer giderlerin ise bütçe gelir gerçekleşmelerinin düşük olmasından dolayı tam olarak ödenemediğini görmekteyiz.

İşte bu noktada başlık anlamlı olmaktadır.

Çünkü Körfez Belediyesi harcama yaparken, esasında hiçbir zaman tahsil etmedikleri kaynakları tüketmektedir. Yani, her yıl artan, ödenmeyen ve gelecek yıllarda ödenmesi gereken bir borç yükü karşımıza çıkmaktadır.

İhaleye çıkılırken ödeneği olan, ancak, hakediş yapılması aşamasında nakdi olmayan Körfez Belediyesi ilerleyen yıllarda çok daha büyük bir borç sarmalı içerisinde kendilerini bulacaktır. Özel şirketlerde bu durum iflas sebebidir.

Belediye bilançolarında yer alan bütçe emanetleri hesabı üzerinden yapacağımız incelemede, yukarıda ifade ettiğimiz konunun yansımalarını görebiliriz.

Bütçe emanetlerinin anlamı şudur:

'Bu hesap, mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılır.'

Görüleceği üzere; bütçe emanetleri, belediyelerin kaynak yetersizliğinden dolayı, iş yaptırdıkları, hak edişe bağladıkları halde ödeme yapamadıkları hallerde kullandıkları bir hesap türüdür. Körfez Belediyesinin Bütçe Emanetlerinde 64.146.838,01 TL vardır.  Bu hesap türünde yıllar itibarıyla meydana gelecek yukarı yönlü değişiklik, her sene daha fazla borca girdiğini ve gelecek gelirlerine ipotek koyduğunu göstermektedir. Yeterli nakdi olmamasına ama ödeneği olmasına rağmen, ihaleye çıkan ve bu sebeple nakit yetersizliğinden borçlarını ödeyemeyen Körfez Belediyesinin 2018, yılına ilişkin konsolide bilançosu bizlere mali sorunun mahiyetini ve büyüklüğünü göstermiştir.

Belediye bütçesinin yarısı kadar Resmi Kurumlara bu kadar borçlu olacaksınız hem de hiçbir büyük proje başarılamamış olacak kimsenin Körfezi böylesine büyük borçlar altına sokmaya ve sorumsuz harcama yapmaya hakkı yoktur.

Gelirlerde hedeflere ulaşmak konusunda yaşanan başarısızlıklara karşın gördüğünüz üzere harcama konusunda maharetli davranılmıştır. Belediyenin harcamalarında ekonomik gereklilikler, sosyal ihtiyaçlar, ön plana konmalıdır. Kişisel tercihler, siyasi ve partizanca harcamalardan bundan sonraki dönemlerde şiddetle kaçınılmalıdır. Harcama planları ve tahminleri objektif ve doğru yapılmalıdır. Yıl içinde gider ödenek kalemlerinden aktarmalar zorunlu durumlar dışında kullanılmamalıdır. Hesabını kitabını bilen bir belediye anlayışı hkim kılınmalıdır. Belediye Borçlanmalarında ekonomik getiri, gereklilik analizleri yapılmadan keyfi olarak borçlanmadan kaçınılmalıdır. Özellikle hizmet alımlarında şeffaf ve açık olunmalıdır. Belediye piyasa fiyatları üzerinde alımlarla zarar uğratılmamalıdır. Doğrudan alım tekniği belediyenin başvurduğu tek yöntem olmaktan çıkarılmalıdır.

Körfez Belediyesi Öz gelir kaynaklarına sahip çıkmalıdır. Belediye gelirlerinin artırılma kapasitesi çok yüksek olmasına karşın bu kullanılmamaktadır. Belediye kendi gelirlerine sahip çıkmalıdır. Ancak bunu yaparak sağlıklı bir harcama planı yapabilir. Rakamların dili ile konuştuğumuzda ortaya çıkan bu olumsuz tabloyu Körfezli hak etmiyor. Böylesi olumsuz bir tablonun bir daha yaşanmamasını diliyoruz.

Bilindiği üzere belediyelerin bütçeleme sürecinde önce gelir bütçeleri daha sonra gider bütçeleri ele alınır. Bunun aslında önemli bir anlamı vardır. Gelirleriyle doğru orantılı harcama yapan bir belediye arzulanır. Deyim yerindeyse ' Ayağını Yorganına göre uzat' anlayışının hkim olması istenir.

Çünkü kullanılan para kamusal bir paradır ve bu ülkede çalışan üreten vergi veren herkesin hakkı vardır. Saygıdeğer meclisimizin temel fonksiyonlarından birisi de bunları denetleme ve incelemektir. Halk adına, halkın temsilcileri olarak hesaplarımızı, bütçemizi, kesin hesabımızı tartışacağız, konuşacağız ve asla bundan kaçmayacağız ki en doğruyu ortak akıl sayesinde bulalım. Bildiğiniz üzere belediye gelirleri tahmini yapılırken objektif ve bilimsel yöntemlerden ve geçmiş yıl verilerinden faydalanılarak tahminler yapılır. Olağanüstü savurganlıklar, vurdumduymazlıklar olmadığı sürece bu tahminler ve gerçekleşme rakamları birbirine yakın düzeyde çıkar. % 3-5 puanlık sapmalar da tahmin sınırları içinde normal karşılanmalıdır.

Şimdi Körfez Belediyesinin Gelir Hesaplarının detaylı analizini yapmak istiyorum. Vergi Gelirleri bütçe tahmini 40.765.000TL öngörülmüş, net tahsilatı 57.703.837,80TL olarak gerçekleşmiş ve tahsilat oranı % 107 olmuştur. Bu da bize Körfez Belediyesinin bütçe yapma konusunda ciddi sıkıntıları olduğunu ortaya koymaktadır Mülkiyet Üzerinden alınan vergiler 12.450.000 TL tahmin edilip 9.462.695,62 TL gerçekleşmiş ve tahsilat oranı %76 olup düşük kalmıştır. Bunda en büyük etken kontrol mekanizmasının işlememiş olmamasıdır. Bu durum nasıl açıklanabilir.

Alınan bağış ve yardımlar 13.500.000 TL tahmin edilmiş gerçekleşen gelir 7.169.444,30 olarak %53 olarak tahmin edilemez bir rakama ulaşmıştır. Bu Bağış yardımlarla ilgili hiçbir meclis kararı alınmamıştır. Bilindiği üzere 5393 Sayılı Belediye Kanununun 18 maddesinin g bendinde Şartlı bağışı meclis kabul eder demektedir. Diğer gelirler 44.430.000 TL tahmin edilip 47.528.151,37TL olmuş gerçekleşme oranı ise % 93 olup tahminleri yanıltmıştır. Sermaye gelirleri 133.855.000 TL olup 80.010.359,54 TL gerçekleşerek %60olarak tahminleri şaşırtmıştır.

Körfez Belediyesinin Kira gelirleri tahsilatı konusunda Körfez Belediyesi arsa ve bina, işyeri stokundan haberdar olmadığı, ikinci olarak belediyenin vergi almayı bilmediği ve üçüncü olarak belediyenin bilerek ve isteyerek gelirlerinin peşine düşmeyerek kamuyu zarara uğrattığı düşünülebilir. Bu üç durumda maalesef felakettir.

Hangi nedenle bilinmez Körfez Belediyesi bu durumdadır. Bu da Körfez Belediyesinin en önemli gelir kaynağının ve tahsilt oranının en yüksek olan gelir kalemlerinden birinin merkezi devletten alınan vergi gelirleri olduğunu göstermektedir. Körfez Belediyesinin Taşınmaz satışlarından Yani elindeki mal varlıklarını satarak gelir elde etmiş fakat bu geliri düzenli planlı bir şekilde kullanamamıştır. Detaylı Gelir Bütçesi incelemesi sonucunda ulaşılan tespitler şunlardır;

Körfez Belediyesi Gelir bütçesi ve gelir tahminleri ciddiyetten uzak yapılmaktadır.

Tahminlerinde bu kadar büyük sapmalar yaşayan bir kurum içyapısını, çalışma usullerini ve yöntemlerini baştan aşağı gözden geçirmelidir.

Gelir tahminlerindeki başarısızlıklar, aşırı sapmalar sağlıklı bir harcama bütçesi yapılmasının önündeki en büyük engeldir. Vergi gelirleri tahsiltında başarı oranı gelir kalemlerinde birbirine göre çok farklılıklar göstererek çok düşük kalmıştır.

Körfez Belediyesi vergi tahsiltı işlemlerinde başarısızlığın bir başka göstergesi de Gelecek yıla devreden tahakkuk miktarının vergi gelirlerinde çok yüksek miktarlara ulaşmasıdır.

Körfez Belediyesinin 2018 yılında planlamadığı halde çok sayıda taşınmaz varlığın satışını gerçekleştirdiği görülmektedir. Körfez Belediyesi Merkezi idareden aldığı gelirlerle ağırlıklı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.

Öz gelir kaynaklarının ağırlığı artırılmalıdır.

ÖNERİLERİM: Körfez Belediyesi gelir tahminlerinin daha bilimsel yöntemlerle ve gerçekçi bir Şekilde yapılmasını sağlayacak önlemleri almalıdır. Aksi takdirde kendi öz gelir kaynaklarına sahip çıkamayan ve yeterince faydalanamayan bir belediye olma özelliğini devam ettirecektir.

Körfez Belediyesi özellikle vergi gelirlerinde tahsilt sorunlarını aşacak önlemleri almak zorundadır. Aksi takdirde gelecek yıllarda biriken bu alacaklar nakit akışında ciddi sıkıntılar yaşanmasına neden olacaktır. Taşınmaz varlıkların kamu adına satışı yapılırken daha özenli davranılmalıdır. Çünkü bu taşınmaz varlıklar bir defaya mahsus gelirler olup yerine koyma maliyetleri çok daha yüksek olacaktır. Ortaya koymaya çalıştığım tespit ve önerilerin dikkate alınacağını umut ediyor yüce meclisi saygıyla selamlıyorum.

Engin Taşdemir

06.05.2019